Fluisterende Molens

De slotaflevering

Roos heeft haar zeven routes afgelegd en komt terug bij (tijd)reisleider Michaël van Buuren. Michaël is mede-ontwerper van de kaart van Nederland in 2120. Met Roos neemt hij alles door wat zij op haar reis langs de molens in het landschap is tegengekomen. Wat gaan we in de toekomst doen met de veenweidegebieden, de droogmakerijen, de stijgende zee, de oprukkende stad? Hoe houden we droge voeten in Noord-Holland? "Landschap verandert altijd, landschap moet altijd veranderen, want het is een spiegel van onze maatschappij." 

Molen De Kathammer in Katwoude (route Markermeer)

Roos ontmoet molenaar Ton Roelofsma. Hier in de buurt brak in 1916 de dijk door en kwam het land onder water te staan. De directe reden dat de Afsluitdijk werd aangelegd. Toch wordt er op dit moment ook weer aan de dijk gewerkt. Peter Bergmans van de Provincie Noord-Holland legt uit dat dat tegenwoordig op een hele andere manier gebeurt dan ruim 100 jaar geleden. Er is ook oog voor recreatie en natuur. Het wordt hier 'Een Dijk van een Kust'. 

Molen De Nachtegaal in Middenbeemster (route Markermeer)

Roos fietst een klein stukje van het Markermeer vandaan en komt terecht in Middenbeemster. Daar ontmoet ze korenmolenaar Paul Buurmans. Daarna gaat ze op bezoek bij boerin Astrid Francis. Zij kwam in het nieuws toen ze in 2020 6000 kilo van haar aardappelen voor het hoofdkantoor van  een supermarktketen stortte. Waarom deed ze dit? En hoe kan je als agrarisch bedrijf overleven met de huidige regelgeving? De Beemster was ooit bedoeld als 'voedselkamer van Amsterdam', tegenwoordig zijn de agrarische producten wereldwijd bekend. Kan dat in de toekomst zo blijven? 

Molen De Breek in Etersheim (route Markermeer)

Roos ontmoet molenaars Bart Sloten en zijn jonge leerling Julius Meijer die al van kinds af aan door het molenvirus is bevangen. "Geschiedenis kun je niet aanraken, maar als je een molen instapt stap je zo een paar honderd jaar terug in de tijd en de ziel van die molen leeft nog altijd. Dat is magisch." Daarna gaat Roos naar het tijdelijk archeologisch mini-museum Waterwolf waar ze Jetty Voermans ontmoet. Met haar praat ze over het verdronken dorp, de  spannende dag dat er een 12e eeuwse Sarcofaag uit het Markermeer werd opgedoken én de verborgen schat van Etersheim. 

De Zuidpoldermolen in Edam (route Markermeer)

Roos ontmoet molenaar Mark Ravesloot, die ook in de molen woont. Mark legt uit dat de kunst van het molenaarsvak met name 'het luisteren' is. Soms lijkt de molen net een levend organisme. Daarna vertrekt Roos naar de binnenstad van Edam en ontmoet Ingrid Oud, adviseur Watererfgoed bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Over de strijd die er in Edam ooit gewoed heeft bij de aanleg van een sluis.

Introductie route 7: Markermeer

Het Geheim Genootschap van Fluisterende molens stuurt Roos Schlikker op onderzoek naar heden, verleden en toekomst van Noord-Holland. Ze gaat op weg en krijgt haar zevende route: van Edam, naar Etersheim, Middenbeemster en Katwoude. Ze wordt daarbij op weg geholpen door Michaël van Buuren, ruimtelijk ontwerper bij Wageningen University & Research. Hij is mede-ontwerper van 'de kaart van Nederland in 2120'. "Als je met goede ogen kijkt is het landschap een tijdmachine." Roos komt alles te weten over de gevolgen van de watersnood in 1916. Ze verdiept zich in het hardhandige verzet van Edammers tegen de komst van een sluis midden in de stad. Ze vindt uit hoe er tegenwoordig aan dijken wordt gewerkt. Ze vraagt zich af: hoe kan je tegenwoordig nog boer zijn in de Beemster? En... Ze zoekt de schat van Etersheim. 

Twiskemolen in Landsmeer (route Zaanstreek)

Roos gaat terug naar haar roots in het Twiske. Hier leerde ze ooit fietsen, zwemmen en schaatsen. Vlakbij de molen. Daar ontmoet ze molenaar Marcel Koop die samen met zijn vrouw Marijke in de molen woont. Het molenerf en de biotoop worden hier door hen op traditionele manier beheerd. Daarna gaat ze met locatiebeheerder Dick Wals op pad door het gebied waar natuur en recreatie samengaan. "Zo zie je hier rechts extensief beheer echt op natuur gericht, maar aan de andere kant ligt het zomers met mooi weer vol." 

Molen De Schoolmeester in Westzaan (route Zaanstreek)

Roos komt op bezoek bij Arie Butterman, al bijna 50 jaar molenaar van De Schoolmeester, de enige windpapiermolen ter wereld. In de Zaanstreek maakten ze in de 17e eeuw het beste papier ter wereld. Beethoven schreef zijn composities erop. De Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring werd erop gedrukt. Niet in het minst omdat er in Nederland een uitvinding werd gedaan waardoor er een groot concurrentievoordeel ontstond. Daarna gaat Roos op pad met Jan Heijink. Hij was er medeverantwoordelijk voor dat hier geen nieuwe woonwijk kwam, maar dit natuurgebied werd. Al zijn er wel nieuwe uitdagingen. "Alle veengebieden in Nederland stoten net zoveel CO2 uit als een kolencentrale." 

Molen De Koker in Wormer (route Zaanstreek)

Roos drinkt koffie met molenaar Simon van der Meer en vindt uit waar Wormer beroemd om was in de 17e eeuw: beschuit. Er is voor de Wormer beschuitbakkers zelfs een speciale toren gebouwd. In de herbouwde beschuittoren ontmoet Roos oud-burgemeester Peter Tange. "De kunst is om niet alleen woningen te bouwen die ook duurzaam zijn, maar ook in een omgeving waar mensen van zeggen: ik ben trots op waar ik ben. "

Introductie route 6: Zaanstreek

Het Geheim Genootschap van Fluisterende molens stuurt Roos Schlikker op onderzoek naar heden, verleden en toekomst van Noord-Holland. Ze gaat op weg en krijgt haar zesde route: van Wormer, naar Westzaan en Het Twiske. Ze wordt daarbij op weg geholpen door Michaël van Buuren, ruimtelijk ontwerper bij Wageningen University & Research. Hij is mede-ontwerper van 'de kaart van Nederland in 2120'. "Als je met goede ogen kijkt is het landschap een tijdmachine." Roos ontdekt de bijzondere reden waarom er een toren werd gebouwd in Wormer. Daarna komt ze terecht in de enige windpapiermolen ter wereld en maakt ze een tocht door het Twiske: hoe een mislukt project uiteindelijk leidde tot de huidige natuur- en recreatiefunctie. 

Molen De Hoop in Wervershoof (route Westfriesland)

Roos gaat koren malen met drie molenaars in deze trots van Wervershoof. Ze ontdekt dat er in de molen een zeer beroemde inwoner van het dorp wordt geëerd. Daarna ontmoet ze oud-Wervershoofkenner Gidus van de Swaluw.  "Als je de molen ziet dan weet je dat je thuis bent." 

De Vogelhoeksmolen in Enkhuizen (route Westfriesland)

Roos reist naar het Zuiderzeemuseum. Samen met molenaar Adrie Peereboom bekijkt ze het kunstwerk dat Leslie Nagel maakte, geïnspireerd op de molen. Daarna ontmoet ze Eva Vriend, schrijver van het boek 'Eens ging de zee hier tekeer'. Roos ondekt wat de gevolgen waren van het afsluiten van de Zuiderzee voor de bewoners van de omringende dorpen. Was er overheidssteun voor de werkloze vissers? 

Molen De Herder in Medemblik (route Westfriesland)

Roos ontmoet (aankomend) molenaar Bert de Jong bij de molen op deze historische plek op de Westfriese Omringdijk. Ooit lag deze molen pal aan de Zuiderzee en zag de wereld veranderen. Daarna gaat ze met Bert en Piet Goverse op weg naar windturbine De Ambtenaar. Ze vindt uit waarom deze omstreden windturbine deze naam draagt. Lukt het haar om De Ambtenaar van binnen te bekijken? 

Introductie route 5: Westfriesland

Het Geheim Genootschap van Fluisterende molens stuurt Roos Schlikker op onderzoek naar heden, verleden en toekomst van Noord-Holland. Ze gaat op weg en krijgt haar vijfde route: van Medemblik, naar Wervershoof en Enkhuizen. Ze wordt daarbij op weg geholpen door Michaël van Buuren, ruimtelijk ontwerper bij Wageningen University & Research. Hij is mede-ontwerper van 'de kaart van Nederland in 2120'. "Als je met goede ogen kijkt is het landschap een tijdmachine." Roos ontdekt wat de connectie is tussen de oude korenmolen en de moderne windturbine in Medemblik, ze gaat koren malen in Wervershoof. En ze ontdekt wat de gevolgen voor de omringende dorpen waren toen de Zuiderzee werd afgesloten. 

Molen De Veer in Penningsveer (route Haarlemmermeer)

Roos ontmoet molenaar Henk Derks en komt erachter wat de uitdrukking 'draaien voor de prins betekent'. Daarna vertelt programmamanager Elise Bos Eyssen haar alles over de toekomst van recreatiegebied Spaarnwoude, waar daar deze molen onderdeel van is. "Met de boeren samen maken we een plan hoe we het zo goed mogelijk kunnen maken voor de weidevogels die hier komen broeden." Verder vindt ze de waarheid uit rond 'de held van Haarlem': Hansje Brinker. Maar dat houden we verder geheim... 

Molen van Sloten in Amsterdam (route Haarlemmermeer)

Roos ontmoet molenaar Rein Arler en komt alles te weten over hoe Sloten onderdeel werd van Amsterdam. De zolder van de molen is uiterst verrassend en heeft alles te maken met molenaarszoon Rembrandt van Rijn. Daarna gaat ze vogelspotten met Arjan Dwarshuis in het Schinkelbos. Zal het haar lukken de Blauwborst te spotten? "Als we per jaar 2 euro belasting betalen en een duppie meer voor een pak melk, kunnen we de natuur van toen voor een groot deel weer terugkrijgen." 

Introductie route 4: Haarlemmermeer

Het Geheim Genootschap van Fluisterende molens stuurt Roos Schlikker op onderzoek naar heden, verleden en toekomst van Noord-Holland. Ze gaat op weg en krijgt haar vierde route: van Sloten, dwars door de Haarlemmermeer heen naar Penningsveer in gebied Spaarnwoude. Ze wordt daarbij op weg geholpen door Michaël van Buuren, ruimtelijk ontwerper bij Wageningen University & Research. Hij is mede-ontwerper van 'de kaart van Nederland in 2120'. "Als je met goede ogen kijkt is het landschap een tijdmachine." Roos ontdekt de connectie van Rembrandt met Sloten, leert de toekomstplannen van Recreatiegebied Spaarnwoude kennen. En zal het haar lukken om samen met vogelaar Arjan Dwarshuis de Blauwborst te spotten in het Schinkelbos? 

Molen De Viaan in Alkmaar (route Noordzeekust)

Roos ontmoet de jonge molenaar Pedro Germes. De molen is vernoemd naar een strijder in de 80 jarige oorlog: De heer van Vianen, ofwel: de Grote Geus. Tegenwoordig strijdt de molenaar tegen de oprukkende bebouwing. Dat die strijd van alle tijden is vertelt Diederik Aten, historicus van het Hoogheemraadschap Noorderkwartier. "Al in 1589 komt de polder hier met een verordening dat het in een strook van 150 meter verboden is om hoge bomen of bebouwing neer te zetten." 

Twuyvermolen in Sint Pancras (route Noordzeekust)

Roos ontmoet molenaars Suzanne Jong en Rob Basten die van de Twuyvermolen een droomhuis maakten waar het oude en het nieuwe samensmelten. Daarna ontmoet ze Hans de Graaf die begin deze eeuw als wethouder betrokken was bij het terugbrengen van het water in het Rijk der Duizend Eilanden. “Er is in jaren ’60 zo rigoureus te werk gegaan dat er maar heel weinig cultuurhistorische elementen bewaard zijn gebleven. Dat was een andere tijd. Zo rond het jaar 2000 gingen er stemmen op om oude elementen terug te brengen.” 

Molen De Hoop in 't Zand (route Noordzeekust)

Roos ontmoet de heer Zeeman. De familie Zeeman is al meer dan 100 jaar eigenaar van Korenmolen De Hoop. Deze molen toont de overgang van windenergie naar gemotoriseerd malen. Daarna ontmoet ze Freek van Klink, de jongste generatie in een bollenkweekbedrijf, midden in het grootste aaneengesloten bollengebied van Nederland. "De huizenbouw rukt op en daar zie je in de Wieringermeer, die "prachtige" windturbines... Dat is net een kerstshow 's avonds." 

Molen Kijkduin in Schoorl (route Noordzeekust)

Roos ontmoet molenaar Fred Prins. Ze ontdekt dat meel van de molen zeker in Coronatijd erg populair is. Daarna trekt ze met boswachter Samuelle van Deutekom het duingebied in. Hoe is het beheer van het duingebied veranderd de afgelopen jaren? “We creëren natte duinvalleien. Dat zijn plekken waar water juist weer naar boven komt.” 

Introductie route 3: Noordzeekust

Het Geheim Genootschap van Fluisterende molens stuurt Roos Schlikker op onderzoek naar heden, verleden en toekomst van Noord-Holland. Ze gaat op weg en krijgt haar derde route: van Schoorl, naar 'T Zand, Sint Pancras en Alkmaar. Kortom, ze fietst langs de Noordzeekust. Ze wordt daarbij op weg geholpen door Michaël van Buuren, ruimtelijk ontwerper bij Wageningen University & Research. Hij is mede-ontwerper van 'de kaart van Nederland in 2120'. "Als je met goede ogen kijkt is het landschap een tijdmachine.” Roos ontdekt een nieuwe manier van duinbeheer, waarom het klimduin in hartje Schoorl een liefdesduin is, het grootste aaneengesloten bollengebied, het Rijk der Duizend Eilanden én de geest van de Grote Geus. 

 

 

Oostzijdse molen in Abcoude (route Amstel en Vecht)

Roos ontmoet molenaar Maarten van Dijk bij de molen die in een gebied staat dat inspiratieplek was o.a. van Jac. P. Thijsse, Mondriaan en Nescio. Daarna ontmoet ze Chris Will die alles weet van de Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam. "Dit is al UNESCO-werelderfgoed, zeker als de Nieuwe Hollandse Waterlinie ook werelderfgoed wordt ligt de plicht er om dit goed te beheren en te behouden." En zo verdedigt de Stelling van Amsterdam dit gebied nu juist tegen de oprukkende stad. 

Molen De Vriendschap in Weesp (route Amstel en Vecht)

Roos ontmoet molenaars Suzanne Brakenhoff en Wouter Pfeiffer en ontdekt hoe deze korenmolen aan de basis stond van een industrie waar Weesp ooit wereldleider in was: de jeneverindustrie. Maar waarom is Weesp vandaag de dag geen jeneverproducent meer? De hele industrie is verdwenen. Alle kennis is verloren gegaan. Totdat een aantal jaar geleden een verloren gewaand recept uit een oude bijbel valt. Roos ontdekt in de Laurentiuskerk in Weesp wat het gevolg is van die ontdekking. Een molenaar startte de kleinste jeneverstokerij van de wereld. Volgens traditioneel Wesopper recept.

Introductie route 2: Amstel en Vecht

Het Geheim Genootschap van Fluisterende molens stuurt Roos Schlikker op onderzoek naar heden, verleden en toekomst van Noord-Holland. Ze gaat op weg en krijgt haar tweede route: van Weesp naar Abcoude. Ze wordt daarbij op weg geholpen door Michaël van Buuren, ruimtelijk ontwerper bij Wageningen University & Research. Hij is mede-ontwerper van 'de kaart van Nederland in 2120'. "Als je met goede ogen kijkt is het landschap een tijdmachine.” Roos ontdekt De Stelling van Amsterdam en de verrassende bescherming die die stelling vandaag de dag nog biedt. En ze ontdekt een geheim recept... 

Molen De Dog in Uitgeest (route Schermer en Oer-IJ)

Roos ontmoet molenaar Peter Heeremans en zijn vrouw Sylvia, die de rondleidingen in de molen verzorgt. Daarna loopt zij door de omgeving met Lia Vriend en leert de sporen van het Oerij in het landschap te ontdekken. De molenaar: "Door de oprukkende bebouwing gaat onze molen een beetje dood. De wind wordt weggenomen en dat is zijn levensadem." 

Molen De Oude Knegt in Akersloot (route Schermer en Oer-IJ)

Roos ontmoet molenaar Joop van Vliet en stapt daarna op een boot voor een tochtje over het Alkmaardermeer met locatiebeheerder Peter Post. De stem van molen vertelt over een dochter die in 1975 achterop zit bij haar vader en zich afvraagt waarom de molen niet gemaakt wordt. Een vraag met grote gevolgen... 

Molen De Otter in Oterleek (route Schermer en Oer-IJ)

Roos ontmoet molenaar Anton Pegels en loopt daarna met boswachter, tv-persoonlijkheid en natuurboekenschrijver Arjan Postma door het omringende land. "Dit landschap bepaalt voor een groot deel ook het karakter van de Noord-Hollander." 

De Museummolen in Schermerhorn (route Schermer en Oer-IJ)

Roos Schlikker maakt kennis met de kleurrijke molenaar Fred Oudejans en zijn visie op het omringende land. "Ooit komt er een dag dat we moeten besluiten of het nog economisch rendabel is om het hier droog te houden." Daarna ontmoet ze Joris Brussel, de stadsdichter van Alkmaar, die een gedicht schreef over deze molen. 

Introductie route 1: Schermer en Oer-IJ

Het Geheim Genootschap van Fluisterende molens stuurt Roos Schlikker op onderzoek naar heden, verleden en toekomst van Noord-Holland. Ze gaat op weg en krijgt haar eerste route: van Schermerhorn, naar Oterleek, Akersloot en Uitgeest. Ze wordt daarbij op weg geholpen door Michaël van Buuren, ruimtelijk ontwerper bij Wageningen University & Research. Hij is mede-ontwerper van 'de kaart van Nederland in 2120'. "Als je met goede ogen kijkt is het landschap een tijdmachine."